Co jest chronione przez prawo autorskie?

Ochrona praw autorskich przysługuje twórcy niezależnie od spełnienia jakichkolwiek formalności. Prawa autorskie nie muszą być zarejestrowane, nie trzeba ich zgłaszać do ochrony w jakikolwiek sposób ani uiszczać opłat za ochronę czy patentować (patenty i specjalistyczna ochrona praw autorskich ma miejsce w przypadku innych przedmiotów ochrony własności intelektualnej: znaków towarowych, wzorów przemysłowych oraz użytkowych, wynalazków).

Prawa autorskie dzielimy na osobiste i majątkowe. Pierwsze z nich polegają na powiązaniu nazwiska twórcy z jego dziełem. Nie wygasają, są niezbywalne, nieprzenoszalne i nie można się ich zrzec. Obejmują prawo do zachowania niezmienionej treści i formy utworu lub anonimowości autora. Autorskie prawa majątkowe natomiast mają na celu zabezpieczenie interesów twórcy. Osobą uprawnioną do korzystania i rozporządzania prawami autorskimi jest w pierwszej kolejności twórca. To on na mocy licencji lub innej umowy może upoważnić także inne osoby. Zakres praw majątkowych ogranicza zasada dozwolonego użytku (prywatnego i publicznego). Prawa te, w przeciwieństwie do praw osobistych, wygasają. Następuje to wraz z upływem 70 lat od śmierci twórcy/ współtwórców bądź pierwszego rozpowszechnienia.

Kiedy możemy pobierać filmy, piosenki z internetu?

Pliki multimedialne (piosenki, filmy, książki, utwory) poprzez Internetu stały się powszechnie dostępne, a ich pobieranie, już rozpowszechnionego w sieci, nie stanowi naruszenia prawa. Mieści się ono w zakresie pojęcia dozwolonego użytku osobistego. Oznacza to nieodpłatne korzystanie z utworu już dostępnego w sieci.

Wiele programów (np. torrent czy emule) łączy ściąganie plików z ich udostępnianiem. Użytkownik ściągający np. film automatycznie rozpowszechnia go. Nie dysponuje zgodą autora utworu na jego rozpowszechnianie. Naraża się tym samym na odpowiedzialność karną. Sankcję może być grzywna, kara ograniczenia wolności bądź nawet jej pozbawienia. Jest to przestępstwo skargowe, a jego ściganie wymaga więc odpowiedniego wniosku pokrzywdzonego.

Jak znaleźć naruszającego prawa autorskie?

By dochodzić swoich praw na drodze sądowej niezbędne jest posiadanie danych osobowych naruszającego prawa autorskiego (imię, nazwisko, adres). W tym celu autor/ producent/ wytwórnia powinien zwrócić się do właściwego podmiotu (operatora dostarczającego Internet) by na podstawie posiadanego nr IP udostępnił dane. Wiarygodne uzasadnienie takiej potrzeby i dysponowanie przez przedsiębiorcę oczekiwanymi danymi jest wystarczające by je uzyskać. Udostępnienie takich danych mieści się w zakresie pojęcia „przetwarzanie danych osobowych”. Zgodnie z treścią ustawy o ochronie danych osobowych jest ono możliwe, gdy jest niezbędne dla realizowania uprawnienia lub spełnienia obowiązku wynikającego z przepisu prawa. Potwierdził to w swoim orzeczeniu Naczelny Sąd Administracyjny. W wyroku z dnia 21 sierpnia 2013 roku (sygnatura akt I OSK 1666/12) stwierdził, że pokrzywdzonemu przysługuje prawo otrzymania danych osobowych od dostawcy usługi.

Jak uzyskać odszkodowanie za naruszenie praw autorskich?

Naruszenie praw autorskich pociąga za sobą dwojakiego rodzaju konsekwencje. Naruszający naraża się na odpowiedzialność karna i cywilną. Często to odpowiedzialność cywilna staje się bardziej dotkliwa. Może ona obejmować odszkodowanie w wysokości do dwukrotności stosownego wynagrodzenia za korzystanie z utworu (trzykrotności w przypadku zawinienia), sumę pieniężną na rzecz Fundacji Promocji Twórczości, ogłoszenie w prasie lub naprawienie szkody. Zarówno o odpowiedzialności karnej jak i cywilnej orzeka sąd.